2016 rokiem profesora Olgierda Cecila Zienkiewicza

Na wniosek Zarządu STP ustanowiono, że Polskim Inżynierem Roku patronującym działalności STP w roku 2016 będzie

profesor Olgierd Cecil Zienkiewicz CBE, FRS, FREng, FIC, FICE. 

  • Commander of the Most Excellent Order of the British Empire (CBE)
  • Fellow of the Royal Society (FRS)
  • Fellow of the Royal Academy of Engineering (FREng)
  • Fellow of the Imperial College, London (FIC)
  • Fellow of the Institution of Civil Engineers (UK) (FICE)

DOROBEK NAUKOWY

Profesor Olgierd Zienkiewicz jest uznanym przez międzynarodowe środowisko, jako czołowy twórca Metody Elementów Skończonych (MES). Metoda ta, oparta o numeryczną technikę obliczeniową, poczynając od lat 1960., zrewolucjonizowała procedury analizy i projektowania konstrukcji budowlanych, mechanicznych, lotniczych oraz innych obiektów inżynierskich.  Początkowo, koncepcja tej metody oparta była na konwencjonalnym podejściu do analizy konstrukcji inżynierskich.

Podstawową zaletą MES jest możliwość uzyskania wyników dla skomplikowanych kształtów projektowanych obiektów, dla których niemożliwe jest przeprowadzenie obliczeń analitycznych bez znacznych uproszczeń. MES umożliwia, aby dane zagadnienie projektowe mogło być symulowane w pamięci komputera, bez konieczności budowania prototypu, co znacznie ułatwia proces projektowania. Obliczenia MES mogą być przeprowadzane w przestrzeni dwuwymiarowej (2D), gdzie dyskretyzacja obiektu analizy sprowadza się najczęściej do podziału obszaru na trójkąty.

Z uwagi na postęp techniki komputerowej w ostatnich latach większość pakietów symulacyjnych wyposażona jest w możliwość rozwiązywania zagadnień w przestrzeni trójwymiarowej (3D). Dyskretyzacja przestrzennego obiektu w tym przypadku zazwyczaj polega na podziale zajmowanej przestrzeni na czworościany. Modelowanie takie pozbawione jest fundamentalnych ograniczeń technologii 2D, ale jest znacznie bardziej wymagające pod względem pamięci i mocy obliczeniowej komputera.

Profesor Zienkiewicz zainicjował rozliczne serie naukowych podręczników i monografii, poczynając od fundamentalnego dzieła Metoda Elementów Skończonych w Mechanice Konstrukcji, którego pierwsza edycja ukazała się w 1967 roku, do wielotomowej serii Metoda Elementów Skończonych, która powstała w 2005 roku, i do dziś pozostaje głównym źródłem wiedzy i powołań w tej dziedzinie.  Ponadto Profesor O.C.

Zienkiewicz opublikował ponad 600 artykułów naukowych, a także, wspólnie z Profesorem Richardem H. Gallagherem z Uniwersytetu w Tuscon w Arizonie, był inicjatorem utworzenia słynnego czasopisma Międzynarodowe Archiwum Metod Numerycznych w Inżynierii, który do dziś jest najważniejszą pozycją o dziedzinie MES.  W trakcie swojej kariery był członkiem 28 rad naukowych rozmaitych technicznych periodyków naukowych.

DROGA ŻYCIOWA

Olgierd C. Zienkiewicz urodził się 18 maja 1921 r. w Caterham – Surrey w Wielkiej Brytanii jako syn ojca Polaka i matki Angielki.  Kiedy miał 2 lata rodzina Zienkiewiczów przeniosła się do Polski, gdzie w latach 1930. jego ojciec był sędzią w regionalnym sądzie w Katowicach.  Olgierd przeszedł edukację szkolną w Polsce, której ostatnie lata spędził w internacie w Rydzynie koło Leszna, gdzie między innymi uczył się podstaw żeglarstwa i budowy łodzi.  Po maturze miał rozpocząć studia wyższe na Politechnice Warszawskiej we wrześniu 1939 roku.  Plany te jednak zburzyła wojna, a młody Olgierd wziął udział w obronie Warszawy.

Po upadku Warszawy Zienkiewicz wyruszył w długą i pełną niebezpieczeństw podróż przez okupowaną Europę, najpierw do Włoch, które wtedy jeszcze nie były objęte działaniami wojennymi, a następnie do Francji, gdzie jego ojciec pracował w wolnym Rządzie Polskim w Angiers.  Po upadku Francji w 1940 r., rodzina Zienkiewiczów przedostała się na statku do Wielkiej Brytanii.

Po przybyciu do Londynu Olgierd zaczął natychmiast szukać możliwości podjęcia studiów.  W tym czasie rząd brytyjski oferował Polakom, którzy znaleźli się w wyniku działań wojennych w Wielkiej Brytanii, stypendia na studiowanie w Imperial College.  Olgierd skorzystał z tej możliwości, ale ponieważ nie udało mu się dostać miejsca na wydziale architektury okrętów, wybrał kierunek inżynierii budowlanej.  Po uplasowaniu się na pierwszym miejscu na zakończenie pierwszego roku studiów otrzymał stypendium na dwa dalsze lata.  Dyplom ukończenia studiów uzyskał w 1943 r., jako jeden z dwóch absolwentów wyróżnionych bardzo dobrymi ocenami.

Zachęcony tymi dobrymi wynikami Olgierd Zienkiewicz postanowił kontynuować pracę naukową.  Osobą, która miała wpływ na Zienkiewicza we wczesnych latach jego kariery był W. G. Bickley, profesor matematyki w Imperial College, które wspierał Zienkiewicza pomagając mu w zdobyciu wiedzy matematycznej, niezbędnej w rozwiązywaniu różnych teoretycznych problemów analitycznych.  Olgierd nigdy nie zapomniał tego gestu, i to zapewne wyjaśnia jego późniejsze zaangażowanie w pomoc młodym naukowcom przez cały czas swojej bogatej kariery.

ŻYCIE ZAWODOWE

Po uzyskaniu stopnia doktora w 1945 r. po przedstawieniu pracy: „Classical theories of gravity dam design in the light of modern analytical methods” (Klasyczne teorie projektowania ciężkich zapór wodnych w świetle współczesnych metod analitycznych) Zienkiewicz skierował swoje zainteresowania na kwestie praktyczne, związane z projektowaniem i budową wielkich konstrukcji inżynierskich.  Otrzymał pracę w renomowanej brytyjskiej firmie konsultacyjnej Sir William Halcrow na stanowisku kierownika nadzoru projektu zapór hydrotechnicznych w Szkocji.  Zienkiewicz spędził na tym stanowisku cztery lata, pracując między innymi przy projektowaniu i konstrukcji kompleksowego systemu hydroelektrycznego w Glen w północnej Szkocji.

Pomimo początkowych sukcesów w praktyce inżynierskiej dalszą część swojej zawodowej działalności Zienkiewicz poświęcił karierze akademickiej.  Rozpoczął od stanowiska wykładowcy na Wydziale Inżynierii na Uniwersytecie w Edynburgu, gdzie pracował 8 lat w latach 1949-1957. Następnie, przez 4 lata w latach 1957-1961, był wizytującym profesorem w dziedzinie konstrukcji i budownictwa na Uniwersytecie Northwestern w Evanston, Illinois, USA.

W roku 1961 Zienkiewicz został mianowany profesorem i dziekanem Wydziału Inżynierii Budowlanej na Walijskim Uniwersytecie w Swansea gdzie stworzył Instytut Metod Numerycznych w Inżynierii, który w niedługim czasie zdobył niezwykle wysoką międzynarodową renomę.

Profesor Zienkiewicz był aktywnym nauczycielem akademickim na Uniwersytecie w Swansea aż do formalnego przejścia na emeryturę w 1988 r., ale kontynuował pracę akademicką, jako Professor Emeritus.  Równocześnie przyjął stanowisko kierownika ufundowanej przez UNESCO Katedry Metod Numerycznych w Inżynierii na Katalońskiej Politechnice w Barcelonie, które piastował przez następne 15 lat.  Profesor Zienkiewicz pozostał zawodowo aktywnym niemal do chwili swojej śmierci.  Przez ostatnie lata z zaangażowaniem pracował nad siódmym wydaniem swojej monumentalnej monografii: Metoda Elementów Skończonych w Mechanice Konstrukcji.

OSOBOWOŚĆ I ŻYCIE PRYWATNE

Pozycja Profesora Zienkiewicza na polu elementów skończonych jest niewątpliwie rezultatem jego doniosłych naukowych osiągnięć, ale w znacznym stopniu jest także wynikiem jego nadzwyczaj bogatej osobowości.  Jedną z jego cech charakterystycznych była niespotykana zdolność do syntezy naukowych osiągnięć, dotyczących nawet najbardziej skomplikowanych zagadnień, z których następnie wyodrębniał część teoretyczną i numeryczną, by tę ostatnią przedstawiać studentom w sposób jasny i zrozumiały w postaci logicznego numerycznego algorytmu.

W trakcie swej długiej kariery Profesor Zienkiewicz wypromował ponad 70 doktorów, z których wielu osiągnęło wiodące pozycje w nauce i przemyśle.

Na decyzję O.C. Zienkiewicza, aby spędzić niemal całą karierę w Swansea niewątpliwie wpłynęła jego wielka miłość do żeglarstwa, która zapałał już w młodości.  Ofiarami, lub może beneficjentami tej pasji byli studenci i wizytujący naukowcy na Uniwersytecie w Swansea, którzy byli często angażowani, jako załoga jego jachtu.

Profesor Zienkiewicz posiadał niezwykle otwartą osobowość i nawiązał wiele przyjaźni podczas swych niezliczonych podróży.  Szczególnie charakterystycznym rysem jego osobowości był ciekawy i żywy umysł, wzbogacony przez wspaniały intelekt, co powodowało, że wieczorne dyskusje po kolacji (a był wielbicielem polskiej kuchni) były zawsze fascynujące i obejmowały niezwykle szeroką tematykę.

Miał ponadto fenomenalną pamięć, która pozwalała mu nawet w późniejszym okresie życia, na cytowanie fragmentów „Iliad”y z czasów edukacji w szkole średniej, śpiewanie piosenek Władysława Szpilmana lub cytowanie istotnych konkluzji ze swoich publikacji.

Profesor Zienkiewicz, był żonaty z Hellen, z którą mieli razem trójkę dzieci: Andrew, David oraz Krystynę oraz czworo wnucząt. Zmarł mając lat 87, 2 stycznia 2009 r.

Profesor Zienkiewicz otrzymał ponad trzydzieści doktoratów honoris causa za swoje niezwykłe osiągnięcia.

Otrzymał także wiele specjalnych odznaczeń honorowych i medali, a w tym Medal Królowej Elżbiety II od Brytyjskiego Towarzystwa Królewskiego, Medal Księcia Filipa od Królewskiej Akademii Inżynierskiej, Medal Gaussa od Niemieckiej Akademii Nauk, Medal Newmarka od Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Budowlanych, Medal Timoshenki od Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników oraz Medal Newtona-Gaussa od Międzynarodowego Towarzystwa Mechaniki Obliczeniowej.

Profesor Zienkiewicz był również członkiem honorowym STP.

Opracowanie: dr inż. Andrzej Fórmaniak